Kỳ 89: Cà phê – Nguồn năng lượng tuyệt vời cho thần trí và thể chất

Chiếm vị trí quan trọng trong xã hội loài người hơn 12 thế kỷ qua, cà phê thôi thúc các nhà khoa học không ngừng nghiên cứu, làm sáng tỏ giá trị của nguồn năng lượng đặc biệt này.

Chất xúc tác thăng hoa trí tuệ

Ngay khi được phát hiện tại Ethiopia vào thế kỷ thứ IX, cà phê được xem là một loại tiên dược, cung cấp năng lượng đặc biệt giúp tinh thần khoan khoái, tỉnh táo thâu đêm suốt sáng cho những buổi cầu nguyện. Đến thế kỷ 15, cà phê theo chân những người hành hương lan tỏa khắp thế giới Hồi giáo và được xem như một loại năng lượng giúp giáo dân tỉnh táo và dễ dàng nảy sinh những ý tưởng mới. Đặc biệt, cà phê được ví như “Sữa của người chơi cờ và nhà tư tưởng”. Hàng quán cà phê đầu tiên tại Istabun vào thế kỷ 16 lúc bấy giờ được gọi là “Mekteb-I ‘irfan” – trường học tri thức, cung cấp và phổ biến các ý tưởng mới.

Đến thế kỷ 17, cà phê du nhập vào châu Âu, tiếp tục phát huy giá trị và sức mạnh dược năng của mình như một chất xúc tác sáng tạo, thăng hoa trí tuệ, đem lại sự tỉnh táo giúp phát huy tối đa năng suất và tần suất lao động. Cà phê dần thay thế bia trong xã hội châu Âu, trở thành thức uống thúc đẩy tư duy sáng tạo trong thời kỳ khai sáng của châu Âu và được vinh thăng như thức uống giúp con người cởi trói xiềng xích và tạo tác sự tự do cho bản thân. Không những thế, xuyên qua hàng thế kỷ, rất nhiều những danh vĩ nhân của nhân loại, không biệt tôn giáo, chính trị, giai cấp… như: nhà chính trị gia Napoléon Bonaparte, nhà tư tưởng Voltaire, triết gia Jean-Jacques Rousseau, triết gia Pietro Verri, thiên tài âm nhạc Wolfgang Amadeus Mozart, đại văn hào Johann Wolfgang von Goethe…đều xem cà phê như một nguồn năng lượng của tỉnh thức không thể thiếu trong cuộc đời và sự nghiệp của mình.

Sự lan tỏa mạnh mẽ và chiếm vị trí quan trọng trong xã hội loài người, cà phê thu hút các nhà khoa học trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu nhằm giải mã về nguồn năng lượng đặc biệt ẩn chứa trong loại hạt này. Những giá trị về mặt dược lý của cà phê được lưu truyền qua kinh nghiệm từ những ngày đầu tiên xuất hiện dần được ghi chép thành văn bản bởi các nhà khoa học, bác sĩ, nhà triết học, sử gia như: Rhaze, Avicenna Bukhara, Leonhard Rauwolf, Philippe Sylvestre Dufour… trong nhiều thế kỷ. Tuy nhiên, phải đến đầu thế kỷ 19, với sự phát triển của nền y học khoa học, thực nghiệm của phương Tây, nhà hóa học người Đức Friedlieb Ferdinand Runge (1794 – 1867) đã phân tích và lần đầu tiên phát hiện được thành phần quan trọng của cà phê là Caffeine vào năm 1819. Runge gọi Caffeine là “Kaffebase”, tức là một nền tảng tồn tại trong cà phê. Từ đó, Caffein là hợp chất được biết đến rộng rãi nhất và là thành phần được nghiên cứu nhiều nhất của cà phê.

Tiếp nối nghiên cứu của Runge, Caffeine tiếp tục được nghiên cứu và được chứng minh có tác động đến hệ thần kinh trung ương, não và tủy sống, kích thích sự trao đổi khí, tăng cường hoạt động của cơ tim, xua tan mệt mỏi trong cơ bắp, đem đến sự tỉnh táo, tập trung và cho phép cơ thể hoạt động hiệu quả hơn. Trong đó, theo nghiên cứu của Allers và Freud vào năm 1925, cà phê với thành phần Caffein là một nguồn năng lượng cho não, làm gia tăng sự tỉnh táo, nhận thức và tốc độ phản ứng, giúp việc thu nhận kiến thức hiệu quả cũng như thúc đẩy quá trình tái tạo kiến thức bởi những hình ảnh và ý tưởng mới.

Theo các nghiên cứu khoa học, thuộc tính kích thích, hưng phấn, sáng tạo ấy của cà phê xuất phát từ cơ chế hoạt động của Caffein đối với cơ thể thông qua các phản ứng thần kinh. Khi uống cà phê, chất Caffein sẽ lưu thông trong máu, chiếm lấy vị trí và phủ nhận tác dụng của Adenosine – một chất hóa học theo cơ chế sinh học tự nhiên chuyên gây ra tình trạng uể oải, buồn ngủ, làm chậm hoạt động thần kinh cũng như ngăn chặn việc giải phóng các chất tạo cảm xúc tích cực trong não, giúp cơ thể luôn tỉnh táo. Đồng thời, Caffein trong cà phê kích thích cơ thể sản xuất ra Adrenaline – một hoocmon tạo sự hưng phấn, song song đó, ngăn chặn hoạt động của enzym Phosphodiesterase, giúp khuếch đại và duy trì hiệu quả hưng phấn do Adrenaline tạo nên trong não bộ. Hơn nữa, Caffein cũng ngăn chặn quá trình phá vỡ Dopamine – một chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác hưng phấn, vui vẻ, để cơ thể duy trì được nhiều chất “tạo động lực” tồn tại lâu hơn.

Với sự tác động mạnh mẽ đến não bộ con người nhờ vào thành phần Caffein, cà phê được xem là một chất xúc tác cho những ý tưởng sáng tạo, sự thăng hoa trí tuệ. Nhà khoa học người Mỹ Steven Johnson trong cuốn sách Nơi khởi nguồn những ý tưởng hay: Lịch sử tự nhiên của sự đổi mới (Where Good Ideas Come From: The Natural History of Innovation) cho rằng: “Thời đại lý trí đi cùng với sự gia tăng của đồ uống có chứa Caffein”.

Nguồn năng lượng tuyệt vời cho cơ thể khỏe mạnh

Với hơn 8000 nghiên cứu trong hơn 40 năm qua, cà phê được chứng minh là một hỗn hợp phức tạp với hàng nghìn chất hóa học khác nhau, bao gồm carbonhydrate, lipid, các hợp chất nitơ, vitamin, khoáng chất, alkaloid (gồm Caffein, Trigonelline) và các hợp chất phenolic. Những tác động về mặt dược lý của các hợp chất này đối với sức khỏe con người ngày càng được quan tâm nghiên cứu khi cà phê được tiêu thụ rộng rãi và trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của nhân loại.

Trong đó, thành phần chính Caffein được chú trọng bởi không chỉ tác động đến não bộ mà còn có tác dụng đến sự lưu thông tuần hoàn và tăng cường sức mạnh cơ bắp. Theo kết quả nghiên cứu của nhà sinh lý học Mỹ Horatio Wood: “Caffein không chỉ đơn thuần tăng cường sức mạnh của sự co cơ, mà còn cho phép cơ thể hoạt động hiệu quả hơn với cùng một khoản tiêu hao năng lượng.”

Đặc biệt, chứa một lượng lớn chất chống oxy hóa, nhiều hơn trà, trái cây và rau, gồm Polyphenol, Axit Hydrocinnamic, Alkaloid Trigonelline, Melanoidin… cà phê có khả năng trung hòa các gốc tự do, ức chế sự hấp thụ chất béo của ruột, ngăn chặn các thụ thể liên quan đến nhịp tim bất thường, làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ. Điều này hoàn toàn khác với quan niệm phổ biến vẫn còn tồn tại đến ngày nay là uống nhiều cà phê khiến tim đập nhanh, hay còn gọi là rối loạn nhịp tim. Nhiều quốc gia như Hoa Kỳ, Ý, Tây Ban Nha và Na Uy đã xem cà phê là nguồn cung cấp chất chống oxy hóa số một trong chế độ ăn uống. Các hợp chất chống oxy hóa trong cà phê cũng được nghiên cứu có công dụng giảm căng thẳng oxy hóa và ức chế thiệt hại cho các tế bào có thể gây ra ung thư và các chứng bệnh khác như tim mạch, bệnh gan, Parkinson, Alzheimer và bệnh tiểu đường loại II.

Bên cạnh đó, với các thành phần chứa nhiều khoáng chất và vitamin, như Mangan, Kali, Magiê, Phốt pho, Folate, Vitamin B1, Vitamin B2, Vitamin B3, Vitamin B5…, cà phê là nguồn bổ sung dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể, giúp chuyển hóa năng lượng và tăng cường hệ thống miễn dịch. Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nutrients vào năm 2021, cà phê là một phần của chế độ ăn uống và dinh dưỡng giúp giảm nguy cơ mắc Covid-19. Cụ thể, uống một hoặc nhiều tách cà phê mỗi ngày giúp giảm đến 10% nguy cơ nhiễm bệnh.

Nhiều nghiên cứu dài hạn được thực hiện tại Phần Lan và Mỹ cho thấy người uống cà phê mỗi ngày có nguy cơ trầm cảm thấp hơn người không uống cà phê. Điều này có ý nghĩa rất lớn trong bối cảnh nhiều người mắc chứng trầm cảm do hậu Covid-19 gây ra. Nguyên nhân là do caffeine có tác dụng giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh như Dopamine và Serotonin, giúp thăng hoa cảm xúc. Đồng thời, các hợp chất chống oxy hóa giúp giảm tình trạng viêm tế bào thần kinh diễn ra ở phần não – nguyên nhân gây ra trầm cảm.

Sự quyến rũ của cà phê đối với nhân loại không chỉ bởi hương vị độc đáo mà còn hương thơm tuyệt vời của thức uống này. Cùng tác dụng kích thích khứu giác người thưởng thức, hương thơm của cà phê được sử dụng như một liệu pháp y học chữa lành được truyền tụng trong nhân gian hàng nghìn năm và được chứng thực bằng các cơ sở khoa học. Ở vùng Địa Trung Hải, các nhà y học đã chiết xuất tinh dầu cà phê, ứng dụng trong liệu pháp chữa bệnh bằng hương thơm. Đây vốn là phương pháp trị liệu được người Hy Lạp và người La Mã xem là “sức mạnh chữa lành của tự nhiên”. Đến nay, trị liệu bằng hương thơm (hay còn gọi là Aromatherapy) được xem là nghệ thuật cải thiện chất lượng cuộc sống và đã được công nhận trong lĩnh vực khoa học lẫn y học.

Theo kết quả của nhiều cuộc nghiên cứu đến từ các nhà khoa học ở khắp nơi trên thế giới như Đại học Y tế Công cộng Harvard, Trung tâm Cà phê đại học California, Viện Y tế Quốc gia (Mỹ), Đại học Navarra (Tây Ban Nha), Đại học Ruhr (Đức), Đại học Quốc gia Seoul (Hàn Quốc)… hương thơm cà phê có công dụng điều chỉnh tâm trạng, hiệu suất nhận thức, sóng não, nhịp tim, huyết áp tạo ra những thay đổi về dược lý, sinh lý và tâm lý. Ngửi hương cà phê có tác động tích cực đến trạng thái tinh thần và nhận thức, làm giảm các triệu chứng căng thẳng, trầm cảm. Tinh dầu cà phê cũng trở thành một trong những liệu pháp của Aromatherapy, giúp cải thiện sức khỏe thể chất, tâm trí và tinh thần.

Không chỉ tác động tích cực đến những hoạt động diễn ra bên trong cơ thể, cà phê còn được xem là một phương pháp làm đẹp tự nhiên. Nhờ chất chống oxy hóa Flavonoid, cà phê giúp làm dịu làn da bị kích ứng, ngăn ngừa cháy nắng và chống lão hóa da. Hàm lượng Caffeine trong cà phê làm giãn nở các mạch máu bên dưới da cải thiện lưu thông máu, là chìa khóa giảm Cellulite, giúp làn da mịn màng. Đồng thời, các chất chống oxy hóa, đặc biệt là Axit Chlorogenic trong cà phê có công dụng giảm viêm và bảo vệ da khỏe mạnh.

Với những hoạt tính dược lý đáng kinh ngạc ngày càng được làm sáng tỏ bằng những bằng chứng nghiên cứu khoa học hiện đại cho thấy tác động tích cực của cà phê đối với hoạt động nhận thức, thể chất, và cảm xúc hạnh phúc của con người. Với tầm nhìn khác biệt – đặc biệt – duy nhất, từ khi sáng nghiệp, Trung Nguyên Legend xem cà phê là nguồn năng lượng tỉnh thức và sáng tạo của con người. Trong suốt hơn 26 năm phát triển, Trung Nguyên Legend đã không ngừng nghiên cứu về giá trị của cà phê trong tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội và nỗ lực xây dựng hệ sinh thái Lối sống Cà phê – Lối sống Thành công – Lối sống Tỉnh thức, kiến tạo một tương lai giàu có và hạnh phúc toàn diện về Thân – Tâm – Trí cho cộng đồng.

Thân mời bạn đọc đón xem loạt video Cà Phê Triết Đạo đã được đăng tải trên kênh https://bit.ly/caphetrietdao

Đón đọc kỳ sau: Hàng quán cà phê và sự phát triển của tâm lý học